Zwłaszcza w cukrzycy, insulinooporności i hiperinsuliniźmie osobista praca pacjenta nad aspektami dietoterapii, aktywności fizycznej, konsekwentnego stosowania farmakoterapii i monitoringu przebiegu choroby są zdecydowanie kluczowe, ale mogą nie być realizowane poprzez brak higieny psychicznej.
Choroby o podłożu psychosomatycznym podlegają sprzężeniu zwrotnemu – stres wywołuje stany zapalne organizmu (ważnym czynnikiem jest obserwowanie wskaźnika OB w tym zakresie), tym samym niekorzystnie wpływając na medyczny aspekt leczenia chorób insulinozależnych.
Dlatego tak ważna jest dla pacjentów z cukrzycą dbałość o nieuleganie infekcjom, zranieniom, umiejętność stosowania technik relaksacyjnych, praca nad trudnościami i bieżącymi sytuacjami generującymi długoterminowy stres. Permanentne funkcjonowanie w napięciu nerwowym obniża wartość zasobów własnych, kompetencji psychologicznych, poczucie sprawstwa i kontroli nad chorobą, a co za tym idzie – motywację do systematycznej pracy nad efektami terapii i działaniami profilaktycznymi.
Bardzo ważną sprawą jest psychoedukacja w pracy z pacjentem cukrzycowym i jego świadomość, iż efekty leczenia cukrzycy zależą przede wszystkim od niego samego.
Specyfika choroby powoduję, iż stres w życiu osoby z cukrzycą jest znaczny i typowy dla symptomów choroby, ponieważ towarzyszy właściwie np. każdemu pomiarowi glikemii. Dlatego tak ważna jest opieka medyczna i psychologiczna wobec pacjentów senioralnych oraz edukacja wszystkich grup wiekowych w zakresie najnowszych osiągnieć technologicznych w monitorowaniu pacjentów z cukrzycą.
Cukrzyca, zwłaszcza typu I odznacza się wysokimi tendencjami do indukcji depresji, czyli do zapadalności na tę chorobę towarzyszącą niejako poprzez wystąpienie choroby somatycznej, czyli uszczuplenie zasobów i odporności psychicznej pacjenta na skutek wystąpienia niekorzystnych objawów somatycznych – często w bardzo młodym wieku w przypadku typu I cukrzycy.
U chorych na ten typ cukrzycy depresja występuje aż trzy razy częściej niż w przypadku ogółu populacji.
Stany depresyjne w cukrzycy generowane są także poprzez występowanie polineuropatii cukrzycowej, która prowadzi do zaburzeń czucia wpływając na rozwój dysfunkcji sprawności w obrębie małej motoryki. Pojawia się wówczas poczucie wyalienowania, niepełnosprawności, ułomności, poczucie krzywdy i inności.
Kluczowym aspektem jest uwalnianie się hormonów stresu podczas sytuacji stresowej dla pacjenta, co z kolei wpływa na podwyższenie się poziomu glukozy we krwi i nieadekwatny obraz zdrowienia w oczach pacjenta odbierany jako brak postępu terapii i niechęć do jej kontynuowania.
Do osiowych czynników wpływających na funkcjonowanie w długofalowo występującym stresie u pacjentów z cukrzycą należą:
Z kolei, czynnikami predysponującymi do wystąpienia zaburzeń depresyjno-lękowych wtórnych w cukrzycy są:
Należy zdecydowanie podkreślić, iż funkcjonowanie w obrębie sytuacji stresowych wraz z zaniedbaniami terapeutycznymi prowadzą do niewłaściwego wyrównywania cukrzycy.
Do kanonu profilaktyki higieny psychicznej osób z cukrzycą należą:
W kolejnym artykule, pozwolę sobie przedstawić Państwu zasady kontrolowania stresu u pacjentów cukrzycowych podczas dnia, a także zasady przygotowania się do konsultacji lekarskiej i psychologicznej.
Autor: mgr Anna Pasławska-Turczyn, psycholog Centrum Zdrowia Kobiet