Pacjenci, którzy są coraz bardziej świadomi konsekwencji braku dbałości o zdrowie psychiczne i medialnie wyedukowani, coraz częściej pytają mnie, czym jest psychosomatyka, zaburzenia psychosomatyczne, jaki wpływ na zdrowie psychiczne mają współtowarzyszące choroby somatyczne – choroby ciała, a jak z kolei reaguje ciało przeciążone długofalowym stresem?

Wyjaśnienie tych pojęć nie jest sprawą prostą, a źródła -w tym fachowe -prezentują zróżnicowane, multidyscyplinarne wyjaśnienia, opisując różne zależności pomiędzy psyche a somą.

Najprościej możemy powiedzieć, iż Psychosomatyka to nauka, wiedza dotycząca wpływu czynników psychicznych na stan zdrowia organizmu człowieka. Medycyna psychosomatyczna zajmuje się badaniem wpływu czynników społecznych, behawioralnych i psychologicznych na stan zdrowia i jakość życia człowieka. Psychosomatyka skłania się ku teorii, według, której poprzez określone bóle, dolegliwości i choroby organizm daje nam wskazówki pomagające uświadomić sobie, iż powinniśmy przyjrzeć się naszemu funkcjonowaniu emocjonalnemu.

Zaburzenia psychosomatyczne, to choroby których przebieg jest uwarunkowany  przede wszystkim przez czynniki emocjonalne. W definicji M. Jarosza między dwoma pojęciami psyche- i soma- znajduje się znak równości. Twierdzi on, że „…zaburzenia psychosomatyczne to choroby, w etiopatogenezie których, a również w ich przebiegu, istotna rola przypada czynnikom psychicznym. Przez «czynniki psychiczne» rozumie się przede wszystkim czynniki emocjonalne”.

Zaburzenia psychosomatyczne dzielimy na:

• nerwice narządowe – charakteryzujące się obecnością objawów fizycznych nie mających podłoża w żadnej chorobie organicznej,
• choroby somatyczne – to typowe choroby psychosomatyczne, gdzie zasadnicza rola przypada czynnikom psychicznym, zwłaszcza emocjonalnym,
• choroby organiczne – wywołane nie tylko chorobą somatyczną, ale również czynnikami psychicznymi.

Do chorób psychosomatycznych zaliczamy m.in.:

• zapalenie śluzowe jelita grubego,
• chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy,
• jadłowstręt psychiczny,
• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzycę,
• otyłość,
• choroby skóry, w tym Atopowe Zapalenie Skóry,
• jąkanie się.

Jak formy terapii stosujemy w zaburzeniach psychosomatycznych?

Do sprawdzonych i wykorzystywanych w tym przypadku należą:

• terapia organiczna – za jej pomocą można usunąć zaistniałe uszkodzenie somatyczne,
• zwiększenie poziomu aktywności fizycznej i społecznej,
• terapia psychologiczna – w przypadku dzieci: opieka psychopedagogiczna w szkole, poradni psychologiczno-pedagogicznej,
• psychoterapia zorientowana analitycznie,
• terapia rodzinna ,
• terapia grupowa,
• trening autogenny polegający na relaksacji, medytacja.

Warto podkreślić w tym miejscu, iż najskuteczniejszą forma pomocy pacjentowi funkcjonującemu z zaburzeniami psychosomatycznymi pozostaje diagnoza i terapia gabinetowa przeprowadzona przez psychologa klinicznego we wsparciu z lekarzami specjalistami: neurologiem i psychiatrą.

Autor: mgr Anna Pasławska-Turczyn, psycholog Centrum Zdrowia Kobiet